Niemann-Pick hastalığı, lizozomal depo hastalıkları grubunda yer alan, sfingomiyelin metabolizmasındaki bozukluk sonucu hücrelerde sfingomiyelin ve kolesterol birikimiyle karakterize, nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır. İlk kez 1914 yılında Albert Niemann tarafından tanımlanmış, daha sonra Ludwig Pick tarafından detaylandırılmıştır. Hastalık, farklı tipleriyle geniş bir klinik yelpazeye sahiptir.
Niemann-Pick hastalığının Tip A ve Tip B formları, SMPD1 genindeki mutasyonlar sonucu ortaya çıkar ve otozomal resesif kalıtılır. Tip C formu ise NPC1 veya NPC2 genlerindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Tip C, kolesterol taşınmasında bozuklukla karakterizedir. Her iki formda da lizozomal fonksiyon bozulur, hücrelerde lipit birikimi olur.
Tip A, bebeklik döneminde başlar, ağır nörodejenerasyon, hepatosplenomegali, gelişme geriliği ve erken ölümle seyreder. Tip B, daha hafif seyirli olup, genellikle çocukluk veya ergenlikte ortaya çıkar, karaciğer ve dalakta büyüme, akciğer tutulumu, hematolojik anormallikler görülür. Tip C ise progresif nörolojik bozukluklar, ataksi, distoni, göz hareketlerinde bozukluk, hepatosplenomegali ve psikiyatrik semptomlarla karakterizedir.
Enzim aktivite ölçümleri (asid sfingomiyelinaz), genetik analizler, cilt biyopsisi, filipin boyaması ile kolesterol birikimi gösterilebilir. Beyin MRG, karaciğer ve dalak ultrasonu da tanıda yardımcıdır. Prenatal tanı mümkündür.
Tip A için etkili tedavi yoktur, destek tedavisi uygulanır. Tip B'de kemik iliği nakli ve enzim replasman tedavisi araştırılmaktadır. Tip C'de miglustat gibi spesifik tedaviler kullanılabilir. Semptomatik tedavi, fizyoterapi, beslenme desteği önemlidir. Multidisipliner yaklaşım gereklidir.
Niemann-Pick hastalığı nadir görülür. Tip A, özellikle Aşkenazi Yahudilerinde daha sık izlenir. Tip B tüm etnik gruplarda görülebilir. Tip C'nin insidansı yaklaşık 1/120.000'dir.
Gen tedavisi, enzim replasman tedavileri ve yeni farmakolojik ajanlar üzerine çalışmalar devam etmektedir. Özellikle Tip C için yeni moleküller ve hücresel tedaviler umut vaat etmektedir.